Veterinaire anesthesie in de afgelopen drie eeuwen

Vrijdag 31 mei
Spreker: Erik Jan Tjalsma 

In de diergeneeskunde was pijnbestrijding niet het eerste doel van de behandelend chirurg. Immobilisatie van de patiënt (paard, hond, rund), van levensbelang vooral voor de snel werkende operateur, werd uitgevoerd met muilkorven, touwen, kluisters, bascules en, later, noodstallen (travaljes).

Na de oprichting van de eerste veeartsenijscholen (Lyon, 1762, en Parijs, 1764) stond chirurgie op het onderwijsprogramma zonder dat er al effectieve anesthetica voor handen waren. Met de komst van ether en chloroform deed de anesthesie zijn intrede in de diergeneeskunde. De bekende fysioloog Claude Bernard (1813-1878) combineerde al experimenterend verschillende narcotica bij dieren. Choralhydraat werd in 1878 in Parijs voor het eerst bij paarden toegepast. Gustave Désoubry publiceerde de eerste boekpublicatie over veterinaire anesthesie in 1896.

Pijnbestrijding werd in de 20e eeuw belangrijker en onder kliniekomstandigheden werd meer en meer geopereerd met multimedicamenteuze anesthesie en/of gasanesthesie. Hoewel de veterinaire anesthesist sinds 1995 een Europees erkend veterinair specialisme is, zijn er slechts een tiental  werkzaam in heel Nederland. In de meeste praktijken en klinieken wordt de anesthesie begeleid door paraveterinairen.

Erik Jan Tjalsma (1956) heeft diergeneeskunde gestudeerd in Luik en Utrecht. Als dierenarts voor gezelschapsdieren legde hij zich toe op de dermatologie en werkt tot november 2024 nog twee dagen in de week bij Dierenkliniek Emmeloord. In 1999 was hij medeoprichter van Verwijscentrum De Tweede Lijn in Wilhelminaoord (Dr.). Door de geërfde studieboeken van zijn opa, die veearts was, raakte hij geïnteresseerd in veterinaire geschiedenis. Tjalsma was tien jaar lang secretaris van het Veterinair Historisch Genootschap (VHG), volgde een mastercursus medische geschiedenis aan de VU (Amsterdam) en was mede-redactielid van de Canon van de diergeneeskunde (Haarlem 2014). Op Urk is hij curator diergeneeskunde van het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland. In april 2024 is hij benoemd tot eindredacteur van Argos, het bulletin van het VHG.