Persbericht: Actie voor verantwoord gebruik opioïden noodzakelijk

De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) steunt het actieplan van Minister Bruins om het groeiende gebruik van opioïden terug te dringen. Wetenschappelijke kennis en kennis- en bewustzijn van zowel patiënt als voorschrijver over de risico’s moeten worden vergroot en richtlijnen geharmoniseerd. Alle voorschrijvers van opiaten hebben hierin een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Anesthesiologen en met name anesthesioloog-pijnspecialisten hebben hierin gezien hun specifieke kennis een voortrekkersrol.

Opioïden  
Een aanzienlijk deel van de Nederlanders heeft pijn. Chronische pijn die maanden of jaren aanhoudt of tijdelijke maar hevige pijn veroorzaakt door bijv. een chirurgische ingreep, ernstige ziekte, ongeval of verwonding. In 2017 gebruikten meer dan 1 miljoen mensen voor hun pijn opioïden. Dit is een alarmerend hoog aantal. Opioïden zijn krachtige pijnstillers die kunnen helpen bij het omgaan met pijn. Voorbeelden van opioïden zijn codeïne, fentanyl, oxycodon en morfine. Opioïden zijn effectief en onmisbaar bij vooral het behandelen van acute pijn en pijn bij kanker.

Verslaving
Hoewel opioïden pijn in eerste instantie effectief kunnen verlichten, brengt vooral het langdurig gebruik van opioïden risico’s met zich mee, zoals ademhalingsdepressie en overlijden, en kunnen ze zeer verslavend werken. Opioïden kunnen hersenen en lichaam doen geloven dat het medicijn nodig is om te overleven. Meer onderzoek is nodig om er achter te komen of de typen opioïden verschillen in risico op verslaving.

Veilig gebruik
Wanneer opioïden correct worden voorgeschreven, is het gebruik veilig. Opioïden kunnen dan ook deel uitmaken van een effectief pijnbeheersplan, maar om bijwerkingen en het risico op verslaving te helpen voorkomen, is het belangrijk dat voorschrijven alleen gebeurd onder verantwoordelijkheid van een arts. Artsen kunnen het soort opioïde kiezen dat het beste past bij de patiënt, de situatie en het type pijn. Daarbij moeten ook factoren als gevoeligheid voor verslavingen en mentale gezondheid worden meegenomen en worden gekeken of er alternatieven beschikbaar zijn. Patiënten die hulp nodig hebben bij het behandelen van pijn, kunnen terecht bij een anesthesioloog-pijnspecialist die samen met het multidisciplinaire pijnteam en de behandelend arts ervoor kan zorgen dat de pijn onder controle is terwijl ernstige bijwerkingen en het risico op verslaving worden geminimaliseerd. Huisarts, apotheker, behandelend medisch specialist en anesthesioloog(-pijnspecialist) dienen onderling en met de patiënt af te stemmen wie de voorschriften voor opioïden maakt en hoe deze worden opgevolgd. Hierbij dient ook de patiënt de voorgeschreven hoeveelheid pijnstiller strikt op te volgen.

Aanpak
Minister Bruins heeft het voortouw genomen en een actieagenda opgesteld met vier thema’s: 1) het vergroten van kennis en bewustzijn over de risico’s van opioïden; 2) het harmoniseren van standaarden en richtlijnen; 3) het vergroten van wetenschappelijke kennis en 4) het signaleren van medisch, niet-medisch of oneigenlijk gebruik van opioïden. In de uitvoering van deze actieagenda hebben met name huisartsen en anesthesioloog-pijnspecialisten een gezamenlijke verantwoordelijkheid, met ook een belangrijke rol voor de patiënt (shared decision making).

De NVA werkt middels kwaliteitsdocumenten als richtlijnen samen met andere professionals preventief aan het verantwoord voorschrijven van opioïden en duidelijkheid over de alternatieve behandelingen. De NVA pleit voor het beschikbaar maken van onderzoeksbudgetten om meer onderzoek te doen naar opioïden, chronische pijn en verslaving. Daarnaast pleit de NVA voor meer aandacht voor pijn en de behandeling daarvan in de onderwijsprogramma’s van alle werkers in de gezondheidszorg en meer specifiek voor de opleidingsprogramma’s aan medische faculteiten.