Passende operatieve zorg: van visie naar praktijk

Vernieuwde leidraad perioperatieve zorg

In 2024 vernieuwde de NVA de leidraad Perioperatieve Zorg, waarmee anesthesiologen gezamenlijk een nieuwe basis hebben gelegd voor het vormgeven van de perioperatieve zorg in Nederland. Onder meer de poli anesthesiologie is gemoderniseerd waardoor deze beter aansluit bij de patiënt. De vernieuwde leidraad maakt daarnaast afspraken over duurzame anesthesie, anesthesiologische zorg in niet-ziekenhuis locaties en een gezond werkklimaat voor anesthesiologen. Voor het eerst is de leidraad modulair opgebouwd. Dit heeft als voordeel dat elke module separaat aangepast kan worden, waardoor er in de toekomst makkelijk en snel inhoudelijke veranderingen doorgevoerd kunnen worden.

Poli anesthesiologie

De leidraad benadrukt het belang van de poli anesthesiologie als centraal punt waar patiënten en zorgverleners terecht kunnen met vragen over anesthesiologische zorg. Via de Poli Anesthesiologie worden onder andere patiënten geëvalueerd om te bepalen in welke categorie ze vallen: laag-, midden- of hoogrisicopatiënten. De NVA heeft het mogelijk gemaakt dat patienten niet onnodig naar de poli anesthesiologie hoeven komen; voor laagrisicopatienten is een digitaal traject mogelijk. Dit bespaart tijd en energie, vermindert reisbewegingen en draagt bij aan een duurzamer zorgproces. Daarnaast zorgt deze ontwikkeling ervoor dat anesthesiologen hun aandacht kunnen richten op hoogrisicopatiënten, die fysiek op de poli worden gezien en extra zorg nodig hebben.  

Daarnaast wordt binnen de poli voor complexe zorgvragen onder voorzitterschap van een anesthesioloog structureel een multidisciplinair overleg (MDO) georganiseerd, waarin zorgverleners samen met de patiënt de best mogelijke behandeling en doelen vaststellen, gericht op het realiseren van passende zorg. Dit vermindert vermoedelijk de kans op complicaties en verlies van zelfredzaamheid na de operatie. De handreiking biedt richtlijnen, maar de inrichting van het MDO vraagt om maatwerk, afgestemd op de lokale situatie, organisatiecultuur en draagvlak binnen de zorginstelling. De NVA heeft een praktische handreiking ontwikkeld, gebaseerd op inzichten uit webinars en workshops, die zorgverleners ondersteunt bij het realiseren van passende zorg voor patiënten met een hoog operatierisico.

In gesprek over passende operatieve zorg met Minister Dijkstra en zorgbestuurders

Als anesthesiologen nemen we de leiding in het verbeteren van de perioperatieve zorg, maar we kunnen deze transitie niet alleen maken. Daarom organiseerde de NVA op 14 juni een brede dialoog over passende zorg, samen met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Jan Kremer, speciaal gezant passende zorg. Zorgverleners, zorgbestuurders, onderzoekers, patiënten en verzekeraars gingen in gesprek over hoe we operatieve zorg kunnen afstemmen op de behoeften van patiënten, met patiëntgerichtheid en doelmatigheid als uitgangspunt. Minister Pia Dijkstra en voormalig minister Ab Klink waren hierbij belangrijke gesprekspartners.

Dit gesprek bouwde voort op een diner pensant georganiseerd door de NVA in 2023, onder voorzitterschap van voormalig premier Jan Peter Balkenende. In een klein comité van genodigden vanuit verschillende achtergronden bespraken we de grenzen van operatieve zorg. Een belangrijke uitkomst van deze discussie was dat het maatschappelijk debat over zorgkeuzes nog te weinig wordt gevoerd.

Vanuit deze gesprekken besloot de NVA, samen met gedragswetenschappers en communicatie-experts, een communicatieframe te ontwikkelen om het gesprek over passende zorg beter te faciliteren.

Het resultaat was een succesvolle dialoog op 14 juni, waarbij zorgprofessionals, zorgbestuurders, overheid, onderzoekers, patiënten en verzekeraars met elkaar in gesprek gingen over passende operatieve zorg. Tijdens deze bijeenkomst werden zes praktijkvoorbeelden besproken, waarin concrete dilemma’s en oplossingen binnen de operatieve zorg werden belicht:

• Multidisciplinair overleg over wel of niet opereren (door anesthesioloog)
• Palliatieve pijnbehandeling bij een gebroken heup (door anesthesioloog)
• Minder postoperatieve controles na darmkankeroperaties (door chirurg)
• Samen beslissen in een ziekenhuis (door bestuurder en intensivist)
• Korte immunotherapie i.p.v. grote operaties bij aangezichtskanker (door KNO-arts)
• Patiënten-perspectief in multidisciplinair overleg

De sessie bood inspiratie en motivatie om binnen zowel praktijk als beleid vervolgstappen te zetten richting passende zorg die toegankelijk is voor iedereen die dat nodig heeft. Voormalig minister Pia Dijkstra benadrukte het belang van het opschalen van deze initiatieven: "Van zes naar zesduizend voorbeelden, zodat de transitie naar passende operatieve zorg breed wordt gedragen."