Op initiatief van de NVA is in 2023 de richtlijn voor Postoperatieve Pijn herzien en de richtlijn Sedatie en analgesie op de IC opgesteld. Met deze stappen kunnen anesthesiologen vanuit hun helikopterview de zorg voor, tijdens en na de operatie zo goed mogelijk op elkaar aan laten sluiten. Ook zijn de gesprekken met de NZa gestart om de bekostiging van de Post Anesthesia Care Unit (PACU) bedden op te zetten.
Jaarlijks worden ongeveer 1,5 miljoen Nederlanders geopereerd. Als de anesthesie na de operatie is uitgewerkt, kunnen er pijnklachten optreden. Het is belangrijk dat de pijn acceptabel blijft omdat pijn een nadelige uitwerking heeft op het herstel. Daarom is de richtlijn Postoperatieve pijn geupdatet. Nieuwe inzichten op het gebied van gepast gebruik van opioiden, multimodale pijnbehandeling en pijndiagnostiek zijn verwerkt. Nieuw is ook de module over de Transitionele pijnservice (TPS), een nieuwe benadering om patiënten met mogelijke pijnproblemen al vóór de operatie te identificeren.
Voorkomen van ernstige pijnproblematiek
De perioperatieve periode is een periode waarin sommige patiënten kwetsbaar zijn voor de mogelijk blijvende effecten van suboptimale pijnbehandeling. Hoewel de meerderheid van de patiënten zonder problemen herstelt van de operatie, ontwikkelt ongeveer 10% van de patiënten chronische pijn na een operatie. De transitionele pijnservice is gericht op het behandelen van patiënten met een hoog risico op een transitie van acute pijn na een operatie naar chronische pijn. Deze pijnservice identificeert patiënten al voor de operatie waardoor begeleiding op maat mogelijk is. “Het gaat dan bijvoorbeeld om patiënten die al voor de operatie opioïden gebruiken of verslavingsgevoelig zijn. Ook bepaalde psychische factoren als angst en depressie kunnen een risicofactor zijn,” vertelt Frank Wille, vicevoorzitter van de NVA en anesthesioloog-pijnspecialist.
Meer begeleiding bij opioïdengebruik vermindert risico op verslaving
Naast het voorkomen van chronische pijn biedt de transitionele pijnservice begeleiding bij afbouwen en monitoring van opioidengebruik. Voor de behandeling van acute pijn na een operatie zijn opioïden onmisbaar en de meerderheid van patiënten stopt na korte tijd met pijnstillers tegen acute pijn. Tegelijkertijd zijn opioïden zeer verslavend zijn, dus is begeleiding essentieel.
Voor, tijdens en na de operatie
Een multidisciplinair team van anesthesiologen, verpleegkundigen en apothekers werkt samen om patiënten te behandelen. De zorg begint vóór de operatie op de poli anesthesiologie en gaat door na de operatie en na ontslag uit het ziekenhuis.
"Wij kijken veel breder naar de patiënt en niet alleen op het moment van ingreep, maar vooral ook in aanloop naar de operatie en postoperatief"
(uit: jubileumboek 2023)
Patiënten die een complexe operatie hebben ondergaan - zoals een hartoperatie - of kwetsbaar zijn vanwege leeftijd of gezondheid, hebben na een ingreep intensieve zorg nodig. Wanneer langdurige ondersteuning wordt verwacht is een IC opname aangewezen. Vaak is de verwachting dat deze patienten kortdurend intensieve zorg nodig hebben, dan is een opname op een PACU (Post Anaesthesia Care Unit) aangewezen. Een patiënt die op een PACU-afdeling verblijft, wordt extra goed in de gaten gehouden na een operatie. Het gaat hierbij om tijdelijke intensieve zorg waarbij continue monitoring noodzakelijk is. Als het nodig is kan op een PACU acuut worden ingegrepen op circulatie, ademhaling of ademweg, maar dialyse of langdurige ondersteuning is voor deze patiënten niet nodig. Na 24 tot 48 uur kan de patiënt naar een 'gewone' verpleegafdeling waar het herstel verder gaat. Daarmee biedt een PACU passende patientenzorg en kan de PACU bijdragen aan een voorspelbaarder OK programma waardoor minder operaties hoeven worden afgezegd.
In 2023 publiceerde de NVA in samenwerking met de andere beroepsverenigingen de richtlijn Sedatie en analgesie op de IC. Deze richtlijn beoogt alle volwassen IC-patiënten comfortabel door het behandelingstraject te leiden, van ernstig ziek en gesedeerd met adequate pijnstilling in het begin tot een comfortabel ontwaken en start van revalidatie aan het einde van de IC-periode. Naast somatische aspecten, richt deze richtlijn zich op agitatie, stressreductie en welzijn, met als doel een vlot en functioneel herstel met minimale complicaties, zowel fysiek als mentaal. Deze richtlijn wordt gezien als een integraal onderdeel van de bredere Sedatie en Analgesie richtlijn.
Sedatie en analgesie op de IC beschrijft de verschillende methoden en middelen om patiënten comfortabel door de intensieve behandelperiode te loodsen, met een focus op pijnverlichting, stressvermindering en vroege revalidatie. Het doel van de richtlijn is om aanbevelingen te bieden die aansluiten bij de specifieke behoeften en risico's van IC-patiënten. Zo bevorderen een snel en zo volledig mogelijk functioneel herstel op zowel fysiek als mentaal niveau van IC-patiënten.