Chronische pijn op de agenda: NVA-onderzoek leidt tot eerste stappen in zichtbaarheid stille pijnepidemie

Als anesthesiologen worden we dagelijks geconfronteerd met het enorme aantal patiënten dat kampt met chronische pijn. Voor velen is het een lange, vaak frustrerende zoektocht naar een passende behandeling. Het probleem wordt maar marginaal aangepakt, omdat het te weinig gezien wordt. Daarom heeft de NVA in samenwerking met IPSOS I&O onderzoek gedaan naar chronische pijn in Nederland.

Onderzoeksrapport NVA i.s.m. IPSOS I&O

Uit het onderzoeksrapport blijkt dat 3,5 miljoen Nederlanders lijden aan chronische pijn, dit komt neer op 1 op de 4 volwassen Nederlanders. Chronische pijn beïnvloedt het dagelijks leven van patiënten ingrijpend, maar liefst 83% van de chronische pijnpatiënten ervaart hinder in hun dagelijks leven door pijn. Sommige patiënten zoeken verlichting in medicijnen zoals opioïden, maar het langdurige gebruik ervan brengt aanzienlijke risico’s met zich mee. Dit zogenaamde stille lijden vraagt om aandacht en concrete oplossingen. De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) zet zich in om chronische pijn zichtbaar te maken en de zorg voor deze patiënten te verbeteren.

Het onderzoeksrapport raakte een snaar in de samenleving en leidde tot ongekende media-aandacht. De dag begon met een live-interview op NPO Radio 1, waarna het nieuws zich razendsnel verspreidde. Alle grote dagbladen, nieuwssites en tv-zenders sprongen op het thema, met als hoogtepunt de landelijke journaals

RTL Nieuws bracht het item prominent in de uitzending
NOS Journaal 18.00 uur opende met het NVA-onderzoek
NOS Journaal 20.00 uur plaatste het als tweede item in de uitzending

De media-aandacht rondom chronische pijn, zoals bij het NOS Journaal, benadrukt hoe groot en urgent het probleem is. Dit versterkt het maatschappelijke draagvlak om samen op weg te gaan naar betere zorg voor patiënten met chronische pijn..

Oplossingsagenda Chronische Pijn

Deze onderzoeksresultaten vragen om structurele verbeteringen in de zorg voor patiënten met chronische pijn. In Nieuwspoort presenteerde de NVA in oktober de Oplossingsagenda Chronische Pijn aan de Kamerleden, met concrete aanbevelingen zoals:

Een Nationale Pijnagenda.
Meer onderwijs en bewustwording over chronische pijn.
Extra wetenschappelijk onderzoek en versterkte samenwerking tussen zorgverleners.

De media-aandacht rondom chronische pijn, zoals bij het NOS Journaal, benadrukt hoe groot en urgent het probleem is.

Opnieuw zorgen over opioïdengebruik

Uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kerngetallen blijkt dat het gebruik van opioïden, waaronder oxycodon en fentanyl, in 2023 opnieuw is toegenomen. Meer dan 1,1 miljoen Nederlanders gebruikten deze zware pijnstillers. Het gebruik is terug op het niveau van vóór de actieagenda van voormalig minister Bruins, wat grote zorgen baart. In 2025 werken we aan de ontwikkeling digitale bijscholing voor voorschrijvers.

Om deze trend te keren, zet de NVA zich in voor bewustwording en richtlijnen voor gepast opioïdengebruik. Voorbeelden zijn:

Transitionele pijnservice: Ondersteunt patiënten bij het afbouwen van opioïden en biedt alternatieve pijnbehandelingen.
Nieuwe richtlijnmodules: Bevorderen verantwoord voorschrijven en gebruik van opioïden in de zorg.

Daarnaast benadrukken anesthesiologen in ziekenhuizen het belang van duidelijke voorlichting over de risico’s van opioïdengebruik en tijdige ondersteuning bij het afbouwen ervan.

Voorkomen van chronische pijn via de poli Anesthesiologie

De Poli Anesthesiologie vervult een steeds centralere rol in het bieden van passende zorg aan patiënten rondom een operatie. Een belangrijk onderdeel van deze aanpak is de Transitionele Pijnservice (TPS). Deze richt zich specifiek op het voorkómen van chronische pijn na een operatie. Het is namelijk belangrijk dat de pijn acceptabel blijft omdat pijn een nadelige uitwerking heeft op het herstel. Bij bepaalde patiënten (ongeveer 10%) bestaat een verhoogd risico dat acute postoperatieve pijn overgaat in langdurige, moeilijk behandelbare pijn. De TPS signaleert deze risicopatiënten al vóór de operatie waardoor begeleiding op maat mogelijk is en de kans op chronificatie van pijn aanzienlijk wordt verkleind.

De TPS ondersteunt ook bij het afbouwen en monitoren van opioïdengebruik. Voor de meeste patiënten zijn opioïden kortdurend onmisbaar voor pijnstilling na een operatie en de meerderheid van patiënten stopt na korte tijd met deze pijnstillers. Tegelijkertijd zijn opioïden zeer verslavend zijn en zorgvuldige begeleiding is daardoor essentieel. De TPS zorgt ervoor dat patiënten op een veilige manier stoppen met deze medicatie.

De transitionele pijnservice is een nieuwe module in de richtlijn postoperatieve pijn. Een multidisciplinair team van anesthesiologen, verpleegkundigen en apothekers werkt samen om patiënten te behandelen. De zorg begint voor de operatie op de poli anesthesiologie en gaat door na de operatie en na ontslag uit het ziekenhuis.

Neuromodulatie bij chronische pijnlijke polyneuropathie vergoed

In 2024 kregen we goed nieuws voor patiënten met chronische pijnlijke polyneuropathieën: het Zorginstituut stemde in met vergoeding van neuromodulatie voor deze patiëntengroep. Deze beoordeling kwam voort uit een aanvraag vanuit de NVA Sectie Pijn- en Palliatieve Zorg en werd gesteund door nieuwe onderzoeksresultaten. De behandeling, die zich richt op patiënten waarbij andere therapieën niet effectief zijn, voldoet aan de wettelijke criteria van "de stand van de wetenschap en praktijk". Naar verwachting kunnen jaarlijks 20 tot 50 patiënten in aanmerking komen.

Voor meer informatie en details over deze erkenning kunt u de onlangs verschenen kwaliteitsrapportage 2023 raadplegen.