Ze kijken er beiden enorm naar uit, de voorzitter van de NVA sectie Pijn- en Palliatieve geneeskunde Antal van der Gaag en André Wolff, voorzitter van de programmacommissie. In 2018 was de laatste keer dat de pijnspecialisten in Nederland samenkwamen voor de Pijndag. Veel te lang geleden vinden beiden.
‘Deze dag helpt ons om samen te discussiëren over relevante en actuele pijnzorgonderwerpen. Zien we dezelfde essentie? Begrijpen we elkaar? Wat kan beter? Hoe doen anderen het? Wordt de patiënt daar beter van?’. Passende zorg vraagt om netwerkzorg, samenwerking en afstemming. De Pijngeneeskunde leent zich bij uitstek om deze ontwikkelingen aan te jagen. Daarnaast maakt zo’n dag waarop we samenkomen ons weer eens extra bewust van het belang van samenwerken’ licht André toe.
Antal sluit daarop aan: ‘Het belang van samenwerken wordt heel zichtbaar en concreet in de leidraad ‘organisatie en werkwijze van zorg voor patiënten met chronische pijn’, die we gaan bespreken in een plenaire sessie. Hierin staat beschreven dat de pijnzorg in de nabije toekomst zich kenmerkt door zorg in samenwerkingsverbanden en regionetwerken om passende en gezonde pijnzorg aan te bieden aan de patiënt. De leidraad gaat vergezeld van een implementatieplan waarin onder andere handreikingen en adviezen worden gegeven voor het uitrollen van de leidraad op regionaal en lokaal niveau. Daarom is het zo waardevol dat alle zorgverleners die betrokken zijn bij de ‘patient journey’ van patiënten met pijn uitgenodigd worden tijdens deze editie. Het programma is daarom ook heel veelzijdig dit jaar.’
Het aanbod aan onderwerpen op het programma is heel divers. We nemen er een paar door. André wat was jouw ‘best of literature’ afgelopen jaar?
André: 'Afgelopen jaar verschenen weer veel mooie publicaties, maar een relevant en kritisch boek dat verscheen is ‘De Palliatieve Maatschappij’, van hoogleraar filosofie Byung-Chul Han. Hij maakt ons bewust hoe we als samenleving steeds minder goed met pijn en lijden kunnen omgaan. We herkennen denk ik allemaal dat de maatschappelijke druk en verwachtingen steeds groter worden en dat het gevoel van maakbaarheid is gegroeid, maar de weerbaarheid vermindert. Dit zet pijn in een heel ander licht en benadrukt maar weer dat ook een biopsychosociale benadering bij de behandeling van pijn belangrijk is.'
We gaan het ook hebben over gebruik van data. Met de komst van de uitkomstregistraties, genereren we als pijngeneeskunde heeft heel veel data. Antal, waar zie jij de kansen?
'Ik ben heel benieuwd naar deze sessie van Michel Abdel Malek. Inzicht in de resultaten van geleverde zorg bieden namelijk enorm veel kansen en mogelijkheden om de zorg te verbeteren, efficiënter te maken en toegankelijk te houden. In het kader van de leidraad is het belangrijk om doelmatigheid van de zorg in zorgpaden te laten zien waardoor we in staat zijn om de financiering van de netwerkzorg te realiseren en te behouden. Dat helpt ons in ons werk. Minstens zo belangrijk is dat de patiënt meer duidelijkheid krijgt over de behandelroute en sneller adequaat behandeld kan worden', aldus Antal.
Palliatieve zorg in Nederland en België staat plenair op het programma. Waarom is palliatieve zorg binnen de pijngeneeskunde zo belangrijk voor patiënten?
Antal: 'De palliatieve zorg richt zich op alle dimensies van het leven. Juist hier is interdisciplinaire samenwerking om passende zorg te leveren essentieel om mensen zo comfortabel en waardig mogelijk te ondersteunen in de laatste levensfase. De anesthesioloog(-pijnspecialist) is een waardevolle expert binnen deze samenwerking vanwege onze opleiding die gericht is op het bieden van comfort en verlichten van ongemak en pijn. Daarom stimuleren we als NVA dat in ieder ziekenhuis een deskundige anesthesioloog een actieve bijdrage levert in het palliatieve support team door bijvoorbeeld als pijnexpert te adviseren en bij te dragen bij complexe (pijn)vraagstukken.'
Samenwerking tussen zorgverleners staat centraal tijdens deze dag, wat merkt de patiënt daar heel concreet van?
André: ‘Wij zien vaak patiënten met ernstige pijnproblemen die langdurig en complex van aard zijn. Wanneer herstel langer duurt dan verwacht, kun je je afvragen: Is de oorzaak duidelijk, hebben we een goede verklaring voor de pijnklachten? Zijn er belemmerende herstelfactoren en welke zijn dat? Kan ik oorzaak en onderhoudende factoren behandelen? Door de complexiteit en weerbarstigheid van de pijnproblematiek, mede door al dan niet langer bestaande factoren blijkt de benodigde kennis en behandel toolbox vaak niet toereikend binnen één professional. Dan zijn meerdere professionals rondom de patient met aanvullende expertise, binnen- of door de lijnen heen, nodig. In plaats van (steeds) dóórgeven van patiënt met probleem aan een volgende zorgverlener, zonder dat de patiënt er uiteindelijk werkelijk beter van wordt gaat er om, dat zorgverleners van elkaar weten wat elkaars (behandel)mogelijkheden zijn, afstemmen en samenwerken om de juiste zorg op de juiste plek te bieden. Heel concreet: de patiënt gaat hierdoor eerder zorg krijgen die ertoe doet en bereikt daarmee een betere kwaliteit van leven.'
Volgens Antal is niet alleen afstemming onder zorgverleners belangrijk maar ook tussen stakeholders en zorgverleners. Antal: ‘Om te komen tot efficiënte zorgpaden voor de patiënt moeten we afspraken maken over pijnzorg in Nederland. Ook om die reden is het belangrijk om over de lijnen van je eigen expertise heen te denken.’
Antal, het wordt jouw eerste Pijndag als voorzitter. Met met welke boodschap of ervaring wil je dat de deelnemers naar huis gaan?
'Belangrijk is dat we een leuke, inspirerende dag beleven met elkaar. Dat we elkaar als pijnspecialisten weer ontmoeten. Daarnaast heten we alle betrokken zorgverleners van uiteenlopende disciplines welkom. Dat kan interessante gesprekken opleveren en de professionele onderlinge verbinding versterken. Als sectie pijngeneeskunde en palliatieve zorg nemen we graag het voortouw om alle professionals rondom de pijnpatiënt samen te brengen en te motiveren om in de eigen regio samenwerkingen op te zetten en netwerken te vormen.'